ใบกำกับภาษีเป็นสิ่งที่ทุกคนได้พบเห็นกันทุกวัน ไม่ว่าจะเป็นจากการซื้อของในร้านสะดวกซื้อ หรือจากค่าใช้จ่ายต่างๆ เช่น ค่าน้ำ ค่าไฟ ค่าอินเตอร์เน็ต ซึ่งบางท่านอาจจะไม่สนใจด้วยซ้ำ ว่าใบเสร็จเหล่านั้นที่ได้มา คืออะไร? เอาไปทำอะไรได้บ้าง?
แต่สำหรับผู้ประกอบการ แล้วนั้นเอกสารใบกำกับภาษีเหล่านี้เรียกได้ว่าเป็น “หัวใจ”ของคนทำธุรกิจเลยที่เดียว บทความนี้เราจึงขอนำเรื่องราวเกี่ยวกับใบกำกับภาษี หรือ Tax Invoice มานำเสนอกัน

ใบกำกับภาษี (Tax Invoice) คือ เอกสารหลักฐานสำคัญ ซึ่งผู้ประกอบการจดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่ม หรือที่เราเรียกกันว่า “VAT” จะต้องจัดทำ และออกใบกำกับภาษีให้กับผู้ซื้อสินค้าหรือผู้รับบริการทุกครั้งที่มีการขายสินค้า หรือให้บริการ
เพื่อแสดงมูลค่าของสินค้าหรือบริการ และจำนวนภาษีมูลค่าเพิ่ม(VAT) ที่ผู้ประกอบการจดทะเบียนเรียกเก็บ หรือพึงเรียกเก็บจากผู้ซื้อสินค้าหรือผู้รับบริการในแต่ละครั้ง
โดยภาษีมูลค่าเพิ่มที่คิดจากราคาขาย ในกรณีเราเป็นคนขายหรือให้บริการนั้นเรียกว่า “ภาษีขาย หรือ Output VAT” แต่กรณีเป็นผู้ซื้อสินค้า หรือบริการที่ผู้ขายคิดภาษีมูลค่าเพิ่ม และได้รับเอกสารใบกำกับภาษีมา ส่วนของภาษีที่จ่ายไปจากราคาสินค้า หรือบริการนั้นเรียกว่า “ภาษีซื้อ หรือ Input VAT” นั่นเอง

หากดูจากระบบภาษีมูลค่าเพิ่ม กำหนดไว้ว่าให้ “ผู้ประกอบกิจการที่มีรายรับจากการขายสินค้าหรือการให้บริการเป็นปกติธุระ ไม่ว่าจะประกอบกิจการในรูปแบบของบุคคลธรรมดา คณะบุคคล ห้างหุ้นส่วนสามัญ หรือนิติบุคคลใด ๆ หากมีรายรับเกินกว่า 1.8 ล้านบาทต่อปี มีหน้าที่ต้องยื่นคำขอจดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่ม” เพื่อเป็นผู้ประกอบการจดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่ม (ผู้ประกอบการจดทะเบียน)
และต้องยื่นคำขอจดทะเบียนฯต่อกรมสรรพากรภายใน 30 วันนับแต่วันที่มีรายรับเกิน 1.8 ล้านบาทต่อปี (ถ้ามีรายรับไม่เกิน 1.8 ล้านบาทต่อปี หากประสงค์จะขอจดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่มก็สามารถท าได้เช่นกัน)

• กรณีการขายสินค้า ผู้ประกอบการจดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่มมีหน้าที่ต้องจัดทำใบกำกับภาษี พร้อมทั้งส่งมอบ ให้แก่ผู้ซื้อสินค้าในทันทีที่มีการส่งมอบสินค้า หรือเมื่อได้มีการโอนกรรมสิทธิ์ในสินค้าให้กับผู้ซื้อก่อนส่งมอบสินค้า หรือเมื่อได้รับชำระราคาสินค้าก่อนส่งมอบสินค้าให้แก่ผู้ซื้อ แล้วแต่กรณี
• กรณีการให้บริการผู้ประกอบการจดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่มมีหน้าที่ต้องจัดทำใบกำกับภาษี พร้อมทั้งส่งมอบให้แก่ผู้รับบริการในทันที ที่ได้รับชำระค่าบริการ หรือเมื่อได้มีการใช้บริการนั้นไม่ว่าโดยตนเองหรือบุคคลอื่นก่อนได้รับชำระค่าบริการ แล้วแต่กรณี

นอกจากนี้ ผู้ประกอบการจดทะเบียนจะต้องจัดทำสำเนาใบกำกับภาษี และเก็บรักษาสำเนาใบกำกับภาษีไว้ ณ สถานประกอบการ หรือสถานที่อื่นที่อธิบดีกำหนดเป็นเวลาไม่น้อยกว่า 5 ปี

ประเภทของใบกำกับภาษี ถ้าดูจากคู่มือภาษีของกรมสรรพากรจะแยกประเภทใบกำกับภาษีไว้ดังนี้

1. ใบกำกับภาษีแบบเต็มรูป (มาตรา 86/4)
2. ใบกำกับภาษีอย่างย่อ (มาตรา 86/6)
3. ใบเพิ่มหนี้ (มาตรา 86/9)
4. ใบลดหนี้ (มาตรา 86/10)
5. ใบเสร็จรับเงินที่ส่วนราชการออกให้ในการขายทอดตลาดหรือโดยวิธีอื่นตามมาตรา83/5
6. ใบเสร็จรับเงินของกรมสรรพากรที่ออกให้ส าหรับการช าระภาษีมูลค่าเพิ่มตามมาตรา 83/6 หรือมาตรา 83/7 (มาตรา 86/14)
7. ใบเสร็จรับเงินของกรมศุลกากร หรือกรมสรรพสามิต ออกให้ในการเรียกเก็บภาษีมูลค่าเพิ่มเพื่อกรมสรรพากร (มาตรา 86/14)

แต่ที่ผู้ประกอบการที่จดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่มจะใช้กันอยู่เพียง 2 รูปแบบเท่านั้นคือ “ใบกำกับภาษีแบบเต็มรูป และ ใบกำกับภาษีอย่างย่อ”

ตามหลักการแล้วผู้ประกอบการจดทะเบียนที่ขายสินค้าหรือให้บริการ ต้องออกใบกำกับภาษีทุกครั้งที่มี
การขายสินค้าหรือการให้บริการ แต่ก็มีข้อยกเว้นตามกฎหมายและแนวทางปฏิบัติของกรมสรรพากรให้สิทธิเลือกไม่ต้องออกใบกำกับภาษีได้ โดยมีกรณีดังนี้

กำหนดให้กิจการรายย่อยไม่ต้องออกใบก ากับภาษีสำหรับการขายสินค้าหรือการให้บริการที่มีมูลค่าครั้งหนึ่งไม่เกิน 1,000 บาท เว้นแต่ ผู้ซื้อสินค้าหรือผู้รับบริการจะเรียกร้องใบกำกับภาษี สำหรับกิจการดังต่อไปนี้

• การขายสินค้าหรือให้บริการ ซึ่งผู้ประกอบการจดทะเบียนไม่เคยมีมูลค่าของฐานภาษีในเดือนใดถึง 300,000 บาท
• การขายสินค้าหรือให้บริการซึ่งผู้ประกอบการจดทะเบียนมีสถานประกอบการแต่ละแห่งเป็นรถเข็น แผงลอย หรือหน่วยงานที่มีลักษณะทำนองเดียวกัน
• การให้บริการการแสดง การเล่น การกีฬา การแข่งขัน การประกวดหรือการกระทำใด ๆ ในลักษณะทำนองเดียวกันที่จัดขึ้นเพื่อเก็บเงินจากผู้ดู ผู้ฟัง ผู้เล่น หรือผู้เข้าแข่งขัน
• การประกอบกิจการให้บริการโทรศัพท์สาธารณะ
• การประกอบกิจการให้บริการทางพิเศษหรือทางหลวงสัมปทาน
• การประกอบกิจการให้บริการสนามบิน
• การประกอบกิจการให้บริการสาธารณะที่เกี่ยวเนื่องกับกิจการขนส่งมวลชน เช่น การให้บริการสถานที่จอดรถหรือให้บริการห้องสุขาแก่ประชาชนผู้มาใช้บริการรถไฟฟ้า

การขายน้ำมันเชื้อเพลิงของสถานบริการน้ำมันโดยผ่านมิเตอร์หัวจ่ายอันมีลักษณะเป็นการขายสินค้าหรือให้บริการรายย่อยแก่บุคคลจำนวนมาก มีสิทธิที่จะขายน้ำมันเชื้อเพลิงโดยไม่ต้องออกใบกำกับภาษีสำหรับการขายน้ำมันเชื้อเพลิงที่มีมูลค่าครั้งหนึ่งไม่เกิน 1,000 บาท เว้นแต่ผู้ซื้อสินค้าจะเรียกร้องใบกำกับภาษี โดยจะต้องยื่นคำขออนุมัติต่ออธิบดีกรมสรรพากรพร้อมแนบเอกสารหลักฐาน ได้แก่
สำเนา ภ.พ.20 สำเนาใบอนุญาตเป็นผู้ค้าน้ำมัน หรือใบทะเบียนจัดตั้งสถานีบริการน้ำมันตามกฎหมายว่าด้วยการค้าน้ำมันเชื้อเพลิง และแผนผังแสดงที่ตั้งพร้อมทั้งจำนวนหัวจ่ายน้ำมันเชื้อเพลิงและถังเก็บน้ำมันตามกฎหมาย

1. ห้ามบุคคลซึ่งมิใช่ผู้ประกอบการจดทะเบียน กล่าวคือ ผู้ประกอบการซึ่งประกอบกิจการขายสินค้าหรือให้บริการในทางธุรกิจหรือวิชาชีพแต่มิได้จดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่ม ตามมาตรา 85 หรือมาตรา85/1
2. ห้ามผู้ประกอบการจดทะเบียนซึ่งมิได้มีการขายสินค้าหรือให้บริการจริง กล่าวคือการออกใบกำกับภาษีตามกฎหมายนั้น นอกจากผู้ออกจะต้องมีฐานะเป็นผู้ประกอบการจดทะเบียนแล้วยังต้องปรากฏข้อเท็จจริงว่า ผู้ประกอบการจดทะเบียนได้มีการขายสินค้าหรือให้บริการเกิดขึ้น จึงจะถือเป็นเหตุตามกฎหมายที่จะต้องออกใบก ากับภาษีนั้นได้ ดังนั้น แม้จะเป็นผู้ประกอบการจดทะเบียนหากมิได้ขายสินค้าหรือให้บริการเกิดขึ้นจริงแล้วออกใบก ากับภาษีแล้ว อาจต้องรับผิดทั้งทางแพ่งและอาญา นอกจากนี้ยังมีผลไปถึงผู้ประกอบการซึ่งน าใบก ากับภาษีดังกล่าวไปใช้ในการเครดิตภาษีด้วย
3. ห้ามผู้ประกอบการจดทะเบียนที่อยู่นอกราชอาณาจักรซึ่งได้ให้ตัวแทนของตนออกใบกำกับภาษีแทนตน ตามมาตรา 86/2 เนื่องจากประมวลรัษฎากรกำหนดให้ตัวแทนทำหน้าที่ในการออกใบกำกับภาษีตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขที่อธิบดีกำหนดแทนผู้ประกอบการจดทะเบียนที่อยู่นอกราชอาณาจักรแล้ว
4. ผู้ประกอบการจดทะเบียนที่ทรัพย์สินถูกนำขายทอดตลาดหรือขายโดยวิธีอื่นโดยบุคคลอื่นตามมาตรา 83/5 เนื่องจากประมวลรัษฎากรกำหนดให้หน้าที่ในการออกใบกำกับภาษีเป็นของผู้ขายทอดตลาด

สรุป
…ใบกำกับภาษี ถือเป็นเอกสารหลักฐานสำคัญอย่างหนึ่งของระบบภาษีมูลค่าเพิ่มซึ่งผู้ประกอบการจดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่มมีหน้าที่ต้องจัดทำ ฉะนั้นผู้ประกอบการจดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่มจะต้องมีความรู้ ความเข้าใจ เกี่ยวกับรายละเอียดการจัดทำใบกำกับภาษี
ฉะนั้นเพื่อที่จะสามารถดำเนินการจัดทำใบกำกับภาษีได้อย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพในบทความต่อๆไปเราจะมาเรียนรู้การออกใบกำกับภาษีแต่ละแบบกัน…

ที่มา รูปภาพ
https://www.rd.go.th/publish/fileadmin/user_upload/ebook/taxinvoice.pdf
https://www.pexels.com/th-th/search/tax/